Podstawowe stopy procentowe
Podstawowe stopy procentowe to narzędzia polityki pieniężnej, które stosuje bank centralny w celu wpływania na poziom inflacji oraz stabilizacji gospodarki. W Polsce jest to Narodowy Bank Polski (NBP).
Obecnie w Polsce podstawowe stopy procentowe to:
- Stopa referencyjna: Jest to główna stopa procentowa, na podstawie której kształtuje się poziom innych stóp procentowych na rynku.
- Stopa depozytowa: Jest to stopa, którą NBP płaci bankom za przechowywanie nadwyżek środków na rachunkach bankowych w NBP.
- Stopa redyskontowa: Jest to stopa, po której banki komercyjne mogą uzyskać od NBP finansowanie krótkoterminowe, poprzez przekazanie przez NBP papierów wartościowych.
Wpływając na wysokość tych stóp procentowych, bank centralny ma wpływ na poziom inflacji oraz koszt kredytów dla gospodarstw domowych i firm. Obniżenie stóp procentowych zwiększa podaż pieniądza na rynku, co z kolei stymuluje konsumpcję i inwestycje. Z kolei podwyższenie stóp procentowych ogranicza podaż pieniądza, co z kolei hamuje inflację, ale jednocześnie utrudnia dostępność do kredytów i zwiększa koszty spłaty istniejących zobowiązań.
Stopa referencyjna NBP
Stopa referencyjna NBP to jedna z podstawowych stóp procentowych, której wysokość jest ustalana przez Narodowy Bank Polski (NBP) i ma duży wpływ na poziom stóp procentowych na całym rynku finansowym w Polsce.
Stopa referencyjna jest obecnie jedną z najważniejszych metod wykorzystywanych przez bank centralny w celu kontrolowania inflacji i stabilizacji gospodarki. Jest ona wykorzystywana w celu wpływania na poziom podaży pieniądza w gospodarce oraz kosztów kredytów dla konsumentów i firm.
Wysoka stopa referencyjna powoduje wzrost kosztów kredytów, co z kolei prowadzi do zmniejszenia podaży pieniądza w gospodarce i ograniczenia inflacji. Z kolei niska stopa referencyjna stymuluje wzrost podaży pieniądza i zwiększenie liczby kredytów w gospodarce, co z kolei sprzyja wzrostowi gospodarczemu.
Stopa depozytowa NBP
Stopa depozytowa NBP to stawka procentowa, jaką banki komercyjne otrzymują za przechowywanie swoich nadwyżek środków na rachunkach w NBP. Jest to jedna z wielu stóp procentowych ustalanych przez NBP i ma wpływ na poziom podaży pieniądza na rynku oraz na koszty pozyskania środków przez banki.
Zwykle stopa depozytowa jest niższa od innych stóp procentowych, takich jak np. stopa referencyjna, która wpływa na koszty kredytów dla konsumentów i przedsiębiorstw. Zmiany stopy depozytowej mogą wpłynąć na rentowność działalności bankowej oraz na rynek walutowy, ponieważ mogą wpłynąć na wycenę waluty danego kraju.
Stopa redyskontowa NBP
Stopa redyskontowa NBP to stawka procentowa, po której banki komercyjne mogą uzyskać finansowanie od Narodowego Banku Polskiego, poprzez przekazanie mu papierów wartościowych (np. weksli). Banki korzystają z takiej formy finansowania w sytuacji, gdy potrzebują natychmiastowej gotówki, ale nie mogą lub nie chcą korzystać z rynku międzybankowego.
W Polsce stopa redyskontowa NBP nie jest już jednak aktywnie wykorzystywana, ponieważ NBP zakończył w 2015 roku udzielanie bezpośrednich redyskont w ramach operacji otwartego rynku. Jednakże, stopa redyskontowa nadal pozostaje jednym z elementów układanki, na którą składa się polityka pieniężna.
Stopa lombardowa NBP
Stopa lombardowa to jedna z dodatkowych stóp procentowych, której wysokość ustala bank centralny – w Polsce jest to Narodowy Bank Polski. Stopa lombardowa określa maksymalny poziom odsetek, po jakim NBP udziela kredytów bankom komercyjnym, które zabezpieczają je poprzez przekazywanie NBP papierów wartościowych, takich jak obligacje skarbowe.
Wysokość stopy lombardowej ma wpływ na koszty finansowania banków i tym samym na poziom dostępności kredytów dla klientów banków. Im wyższa stopa lombardowa, tym bardziej kosztowne jest dla banków uzyskanie finansowania od NBP, co może prowadzić do wzrostu kosztów kredytów dla klientów banków.
Na co wpływa wysokość stóp procentowych?
Jak wspomniane zostało we wstępie artykułu, wysokość stóp procentowych ma wpływ na wiele aspektów funkcjonowania gospodarki. Przyjrzyjmy się im bliżej.
Koszty pożyczek i kredytów
Wysokie stopy procentowe zwiększają koszty pożyczek i kredytów, co może hamować popyt na nie i ograniczać inwestycje i wydatki konsumentów. Niskie stopy procentowe, z kolei, obniżają koszty pożyczek i kredytów, co może stymulować popyt na nie i sprzyjać inwestycjom i wydatkom konsumpcyjnym.
Inflacja
Wysokie stopy procentowe mogą pomóc w ograniczeniu inflacji poprzez zmniejszenie podaży pieniądza w gospodarce. Niskie stopy procentowe mogą natomiast przyczynić się do wzrostu inflacji poprzez zwiększenie podaży pieniądza.
Wartość waluty
Wysokie stopy procentowe mogą przyciągać inwestorów i zwiększać popyt na daną walutę, co może zwiększyć jej wartość. Niskie stopy procentowe natomiast mogą zmniejszać atrakcyjność danej waluty dla inwestorów i obniżać jej wartość.
Rentowność oszczędności
Wysokie stopy procentowe zwiększają rentowność oszczędności i inwestycji w instrumenty finansowe, takie jak obligacje czy lokaty bankowe. Niskie stopy procentowe natomiast mogą zmniejszać rentowność takich inwestycji.
Wzrost gospodarczy
Stopy procentowe mogą wpłynąć na tempo wzrostu gospodarczego poprzez kształtowanie poziomu inwestycji i konsumpcji. Przykładowo, wysokie stopy procentowe mogą hamować inwestycje i konsumpcję, co może spowolnić tempo wzrostu gospodarczego.
