Zygmunt Freud był austriackim neurologiem i psychologiem, który uważany jest za ojca psychoanalizy. Psychoanaliza to metoda leczenia zaburzeń psychicznych, która polega na badaniu nieświadomych procesów umysłowych pacjenta. Freud twierdził, że ludzkie zachowanie jest kształtowane przez popędy seksualne i agresywne, które są często represjonowane lub ukrywane w nieświadomości. Nieświadomość to część umysłu, która zawiera wspomnienia, pragnienia i konflikty, które nie są dostępne dla świadomości. Freud opracował wiele teorii na temat struktury i funkcji nieświadomości.
Na czym polega psychoanaliza Freuda?
Psychoanaliza Freuda jest jednym z najbardziej wpływowych i kontrowersyjnych kierunków w psychologii. Freud twierdził, że ludzkie zachowanie jest kształtowane przez nieświadome motywy, pragnienia i konflikty, które mają swoje źródło w dzieciństwie.
Freud podzielił umysł na trzy części: id, ego i superego. Id to pierwotna i nieokiełznana część osobowości, która dąży do zaspokojenia instynktownych potrzeb. Ego to racjonalna i świadoma część osobowości, która próbuje pogodzić id z zasadami moralnymi i społecznymi. Superego to wewnętrzny sędzia i krytyk, który nakłada na ego normy i ideały. Psychoanaliza Freuda opiera się na metodzie wolnych skojarzeń, w której pacjent mówi o wszystkim, co przychodzi mu do głowy, bez cenzury i oceny.
Celem tej metody jest odkrycie ukrytych znaczeń i symboli, które ujawniają nieświadome konflikty i traumy. Freud uważał, że nieświadome treści mogą się również przejawiać w snach, lapsusach językowych, żartach i aktach pomyłki. Psychoanaliza Freuda miała ogromny wpływ na rozwój psychologii, kultury i sztuki, ale spotkała się również z wieloma krytykami, którzy zarzucali jej brak naukowego dowodu, seksizm, determinizm i pesymizm.
Teoria psychoseksualnego rozwoju
Freud podzielił życie ludzkie na pięć faz rozwojowych: oralną, analną, falliczną, latentną i genitalną. W każdej fazie dziecko doświadcza konfliktu między swoimi popędami a ograniczeniami społecznymi lub rodzicielskimi. Jeśli konflikt nie zostanie rozwiązany w sposób satysfakcjonujący, dziecko może utknąć w danej fazie i wykształcić się tzw. fiksacja, która wpłynie na jego osobowość i zachowanie w dorosłości.
Teoria snów
Freud uważał, że sny są oknem do nieświadomości i że mają symboliczne znaczenie. Sny są sposobem na spełnienie zakazanych lub niezrealizowanych życzeń, które są zbyt groźne lub nieakceptowalne dla świadomości. Freud rozróżniał treść manifestowaną snu (to co widzimy lub pamiętamy) od treści ukrytej (to co sennik reprezentuje). Aby odkryć treść ukrytą, Freud stosował metodę wolnych skojarzeń, polegającą na zachęcaniu pacjenta do mówienia o wszystkim, co przychodzi mu do głowy w związku ze snem.
Teoria kompleksu Edypa
Freud twierdził, że w fazie fallicznej (od około 3 do 6 lat) chłopcy przechodzą przez kryzys psychiczny, który nazwał kompleksem Edypa. Kompleks ten polega na nieświadomym pragnieniu posiadania matki seksualnie i zabicia ojca, który jest rywalem. Jednak chłopiec obawia się kary ojca w postaci kastracji i dlatego rezygnuje ze swoich pragnień i identyfikuje się z ojcem. Dzięki temu chłopiec rozwija superego, czyli część osobowości odpowiedzialną za moralność i normy społeczne. Freud uważał, że dziewczynki przechodzą przez analogiczny kryzys nazwany kompleksem Elektry.
Teoria id, ego i superego
Freud podzielił osobowość ludzką na trzy instancje: id, ego i superego. Id to pierwotna i najbardziej podstawowa część osobowości, która działa według zasady przyjemności i dąży do natychmiastowego zaspokojenia popędów. Superego to część osobowości wykształcona przez wpływ społeczeństwa i rodziców, która działa według zasady moralności i nakazuje nam co powinniśmy a czego nie powinniśmy robić. Ego to część osobowości odpowiedzialna za racjonalne myślenie i podejmowanie decyzji, która działa według zasady rzeczywistości i próbuje pogodzić wymagania id i superego.
Teorie Freuda miały ogromny wpływ na psychologię i kulturę, ale były też krytykowane i kwestionowane przez wielu naukowców i filozofów. Niektórzy zarzucali Freudowi, że jego teorie są niepoparte dowodami, nieobiektywne, nieprawdziwe, seksistowskie i oparte na niewielkiej próbie pacjentów. Inni doceniali w nim to, że otworzył nowe obszary badań nad ludzkim umysłem, zachowaniem i kreatywnością, oraz za to, że stworzył nową metodę terapii opartą na dialogu i zrozumieniu.
W kolejnych wpisach z działu Psychologia postaramy się bardziej rozwinąć poszczególne teorie Zygmunta Freuda. Zapraszamy!
